Retinopatia diabetike është një nga shkaqet kryesore të verbërisë, veçanërisht tek adultët. Shkalla e retinopatisë është e lidhur ngushtë me:
- Kohëzgjatjen e diabetit
- Nivelet e glukozës në gjak
- Nivelet e presionit të gjakut
Shtatzënia mund të ndikojë negativisht në kontrollin e glukozës në gjak dhe të përkeqësojë retinopatinë.
Retinopatia jo-proliferative
Retinopatia jo-proliferative (e quajtur edhe retinopatia background) zhvillohet fillimisht dhe shkakton: Rritje të përshkueshmërisë kapilare, Mikroaneurizma, Hemorragji, Eksudate, Ishemi makulare, Edemë makulare (trashje e retinës për shkak të rrjedhjes së lëngjeve nga kapilarët).
Retinopatia proliferative
Retinopatia proliferative zhvillohet pas retinopatisë jo-proliferative dhe është më e rëndë; mund të çojë në hemorragji vitreale dhe shkëputje të retinës nga traksioni. Karakterizohet nga formimi i enëve të reja anormale (neovaskularizim), që ndodhin në sipërfaqen e brendshme (vitreale) të retinës dhe mund të zgjaten në kavitetin vitreale, duke shkaktuar hemorragji vitreale. Neovaskularizimi shpesh shoqërohet me ind fibroz preretinal, i cili, së bashku me vitreumin, mund të kontraktohet, duke shkaktuar shkëputje të retinës nga traksioni. Neovaskularizimi mund të ndodhë edhe në segmentin e përparmë të syrit mbi irisin; rritja e membranës neovaskulare në këndin e dhomës së përparme të syrit në skajet periferike të irisit mund të çojë në glaukoma neovaskulare. Humbja e shikimit nga retinopatia proliferative mund të jetë e rëndë. Edema makulare klinikisht e rëndësishme në retinopatinë jo-proliferative ose proliferative dhe është shkaku më i zakonshëm i humbjes së shikimit nga retinopatia diabetike.
Simptomat dhe Shenjat e Retinopatisë Diabetike
Retinopatia jo-proliferative
Simptomat e shikimit shkaktohen nga edema makulare ose ishemia makulare. Megjithatë, pacientët mund të mos kenë humbje të shikimit edhe në faza të avancuara.
Shenjat e para të retinopatisë jo-proliferative janë:
- Mikroaneurizma kapilare
- Hemorragji retinale të tipit “pikë dhe njollë”
- Eksudate të forta
- Njolla pambuku (eksudate të buta)
Eksudatet e forta janë grimca të verdha të ndara brenda retinës dhe tregojnë edemë kronike. Njollat pambuku (cotton-wool spots) janë zona mikroinfarktesh të shtresës nervore të retinës që shkaktojnë opacifikim të saj; janë me skaje të mjegullta, të bardha dhe mbulojnë enët poshtë tyre.
Shenjat në faza të avancuara përfshijnë:
- Edemë makulare (e dukshme në biomikroskopi me slit lamp si ngritje dhe turbullim i shtresave retinale)
- Dilatim venoz dhe anomali mikrovaskulare intraretinale
Retinopatia proliferative
Simptomat mund të përfshijnë: Shikim të turbullt, Njolla të zeza ose ndriçime në fushën e shikimit (fotopsi), Humbje të papritur, të rëndë dhe pa dhimbje të shikimit Këto simptoma zakonisht shkaktohen nga hemorragji vitreale ose shkëputje e retinës nga traksioni. Në retinopatinë proliferative, ndryshe nga ajo jo-proliferative, ndodh formimi i enëve të reja të holla preretinale, të dukshme mbi nervin optik ose sipërfaqen retinale. Në funduskopi mund të vërehen edema makulare ose hemorragji retinale.
Diagnoza e Retinopatisë Diabetike
Fundoskopia
- Fotografi me ngjyra të fundusit
- Angiografi me fluoresceinë
- Tomografia e koherencës optike
Diagnoza bëhet me fundoskopi. Fotografia me ngjyra e fundusit ndihmon në vlerësimin e shkallës së retinopatisë. Angiografia me fluoresceinë përdoret për të përcaktuar shkallën e retinopatisë, për të hartuar një plan trajtimi dhe për të monitoruar rezultatet e trajtimit. Tomografia e koherencës optike është gjithashtu e dobishme për të vlerësuar rëndësinë e edemës makulare dhe përgjigjen ndaj trajtimit.
Screening
Për shkak të rëndësisë së zbulimit të hershëm, të gjithë pacientët me diabet mellitus duhet t’i nënshtrohen një ekzaminimi të zgjeruar të syrit çdo vit. Pacientët shtatzënë me diabet duhet të kontrollohen çdo tremujor. Simptomat e shikimit (p.sh. shikimi i turbullt) janë tregues për referim te okulisti.
Trajtimi i Retinopatisë Diabetike
- Kontrolli i glukozës dhe presionit të gjakut
- Për edemën makulare: Injeksion intraokular i medikamenteve anti-VEGF, Implant intraokular me kortikosteroid, Fotokoagulim lazer fokal, Vitrektomi
- Për retinopatinë proliferative me rrezik të lartë ose të komplikuar: Medikamente anti-VEGF, Fotokoagulim panretinal me lazer, Ndonjëherë vitrektomi
Kontrolli i glukozës dhe presionit të gjakut është kritik; kontrolli intensiv i glukozës ngadalëson progresionin e retinopatisë. Edema makulare klinikisht e rëndësishme trajtohet me:
- Injeksion intraokular i medikamenteve anti-VEGF (p.sh. ranibizumab, bevacizumab, aflibercept, aflibercept me dozë të lartë)
- Fotokoagulim lazer fokal
Faricimab intraokular, një frenues i dyfishtë i VEGF-A dhe angiopoietin-2, është gjithashtu i disponueshëm për trajtimin e edemës makulare diabetike dhe ka rezultate të ngjashme me afliberceptin. Implantet intraokulare të dexamethasonit dhe triamcinolonit mund të trajtojnë edemën makulare persistente. Në disa vende, është i disponueshëm edhe implanti fluocinolone për pacientët me edemë makulare diabetike kronike. Vitrektomia mund të ndihmojë në rastet e edemës makulare diabetike të qëndrueshme.
Në raste të caktuara të retinopatisë jo-proliferative të rëndë, mund të përdoret fotokoagulimi panretinal me lazer; megjithatë, zakonisht kjo ndërhyrje shtyhet derisa të zhvillohet retinopatia proliferative.
Retinopatia diabetike proliferative me karakteristika të rrezikut të lartë, si hemorragji vitreale, neovaskularizim i gjerë preretinal ose glaukoma neovaskulare, duhet të trajtohet me fotokoagulim panretinal me lazer. Studime të ndryshme mbështesin gjithashtu përdorimin e medikamenteve anti-VEGF intravitreal në trajtimin e retinopatisë diabetike proliferative. Këto trajtime ulin ndjeshëm rrezikun e humbjes së rëndë të shikimit.
Vitrektomia mund të ndihmojë në ruajtjen dhe shpesh në rikuperimin e shikimit të humbur te pacientët me cilëndo nga këto gjendje:
- Hemorragji vitreale persistente
- Formim i gjerë i membranave preretinale
- Shkëputje të retinës nga traksioni
- Edemë makulare diabetike të qëndrueshme
References:
- Mohamed Q, Gillies MC, Wong TY. Management of diabetic retinopathy: A systematic review.
- Flaxel CJ, Adelman RA, Bailey ST, et al: Diabetic Retinopathy Preferred Practice Pattern®. Ophthalmology
- The Diabetic Retinopathy Clinical Research Network
