Celuliti Preseptal (Periorbital)

Celuliti preseptal është një infeksion që përfshin vetëm indet e buta përpara septumit orbital, duke përfshirë lëkurën e qepallave dhe muskujt orbikularë. Kjo gjendje është më e zakonshme tek fëmijët, veçanërisht ata nën moshën 5 vjeç. Infeksioni shpesh ndodh si pasojë e inokulimit direkt nga gërvishtje, kafshime insektesh ose kafshime kafshësh, përhapjes lokale nga infeksione fqinje si sinusiti apo dakriocistiti, ose përhapjes hematogjene nga infeksione të largëta si otiti akut ose pneumonia.

Simptomat përfshijnë dhimbje, ënjtje dhe skuqje unilaterale të qepallave dhe indeve përreth, shpesh të shoqëruara me ethe dhe shenja të tjera sistemike të infeksionit. Nuk vërehen shenja paralajmëruese të celulitit orbital si humbje shikimi, oftalmoplegi ose proptozë. Diagnoza e celulitit preseptal është zakonisht klinike, por mund të kryhen analiza shtesë, si analiza të gjakut ose imazheri me CT orbitash dhe sinusesh, nëse ekziston pasiguri diagnostike.

Trajtimi konsiston në përdorimin e antibiotikëve oralë empirikë për një periudhë prej 10–14 ditësh. Në raste më të rënda, që mund të përfshijnë shqetësimin për celulit orbital ose mosreagimin ndaj trajtimit fillestar, mund të jetë i nevojshëm trajtimi me antibiotikë intravenozë. Komplikimet e celulitit preseptal janë të rralla, por përfshijnë progresionin në celulit orbital ose përhapjen e infeksionit në sistemin nervor qendror, si meningiti ose encefaliti.

Celuliti Orbital

Celuliti orbital është një urgjencë mjekësore që kërkon nisjen e menjëhershme të trajtimit me antibiotikë intravenozë empirikë. Ky infeksion përfshin indet e buta të orbitës që ndodhen pas septumit orbital, duke prekur yndyrën orbitale, muskujt ekstraokularë dhe indet neurovaskulare. Celuliti orbital është më i zakonshëm tek fëmijët sesa tek të rriturit, me incidencë më të lartë gjatë dimrit.

Shkaqet kryesore përfshijnë përhapjen lokale nga infeksione fqinje, si rinosinusiti bakterial (më i zakonshmi), dakriocistiti ose infeksionet odontogjene, inokulimi direkt përmes traumave orbitale ose kirurgjisë, si dhe përhapja hematogjene nga bakteremia ose embolit septik. Simptomat kryesore përfshijnë dhimbje të njëanshme, ënjtje dhe skuqje të qepallave dhe indeve përreth, shpesh të shoqëruara me ethe dhe lodhje. Shenjat paralajmëruese përfshijnë proptozë, kemozë, ulje të mprehtësisë vizuale, oftalmoplegi dhe shenja të neuropatisë optike si dyschromatopsia ose refleksi aferent pupilar i dëmtuar.

Diagnoza konfirmohet përmes imazherisë me CT të orbitës dhe sinuseve, e cila ndihmon gjithashtu në identifikimin e abscesit orbital ose komplikacioneve të tjera si trupat e huaj të mbetur. Trajtimi përfshin antibiotikë intravenozë empirikë, si një kombinim i vankomicinës me një antibiotik tjetër (p.sh., ampicilinë/sulbaktam ose ceftriakson/metronidazol). Në raste specifike, mund të përdoren kortikosteroide sistemike për reduktimin e inflamacionit.

Komplikimet e celulitit orbital përfshijnë abscesin orbital, humbjen e shikimit, absceset intrakraniale, trombozën e sinusit kavernoz dhe endoftalmitin. Për menaxhimin e këtyre komplikimeve mund të jetë i nevojshëm një ekip multidisiplinor, që përfshin otorinolaringologë, neurokirurgë dhe specialistë të sëmundjeve infektive. Të gjithë pacientët me celulit orbital duhet të shtrohen në spital për trajtim dhe vëzhgim intensiv.

Sindroma e Kompartmentit Orbital (OCS)

Sindroma e Kompartmentit Orbital (OCS) është një urgjencë oftalmike që ndodh kur presioni brenda orbitës tejkalon presionin e perfuzionit të nervit optik dhe retinës, duke shkaktuar neuropati optike kompresive. Pa trajtim të menjëhershëm, OCS mund të çojë në humbje të pakthyeshme të shikimit brenda 1–2 orësh.

Shkaqet më të zakonshme përfshijnë hemorragjinë retrobulbare (shkaku kryesor), traumën (p.sh., frakturat faciale), kirurgjinë kraniofaciale, infeksionet (p.sh., celulitin orbital, abscesin orbital), akumulimin e lëngjeve, djegiet kimike të syrit dhe resusitimin masiv me lëngje. Gjithashtu, pozicionimi i zgjatur në shpinë gjatë kirurgjive të shtyllës kurrizore, enfizema orbitale (e rrallë) dhe fazat e avancuara të oftalmopatisë Graves mund të kontribuojnë në këtë gjendje.

Shenjat klinike përfshijnë proptozë, refleks të dëmtuar pupilar aferent (RAPD), glob të fortë rezistent ndaj palpimit, hapje të rezistuar të qepallave, dhimbje të syrit, ënjtje periorbitale, ulje të mprehtësisë vizuale, dyschromatopsi, oftalmoplegi dhe/ose diplopi. Në pacientët me traumë, është e rëndësishme të përjashtohet dëmtimi i hapur i globit përpara se të kryhen palpime ose tonometri.

Diagnoza është kryesisht klinike dhe mund të mbështetet nga tonometria për të matur presionin intraokular (IOP). Një IOP mbi 30 mmHg kërkon konsultim urgjent me oftalmologun, ndërsa një IOP mbi 40 mmHg kërkon kanthotomi dhe kantholizë laterale të menjëhershme. Fundoskopia mund të tregojë papilledemë, kongjestion venoz, pulsacione të arteries retinale ose okluzion arterial retinal. Në rastet kur diagnoza është e pasigurt, përdoren CT e orbitës dhe ultratingulli për të vlerësuar shkaqet e mundshme si hemorragjia retrobulbare.

Trajtimi përfshin kanthotominë dhe kantholizën laterale urgjente për të kryer dekompresionin orbital, ndërkohë që trajtohet shkaku bazë (p.sh., antibiotikë për celulitin orbital ose kirurgji për hemorragjinë retrobulbare). Kujdesi mbështetës përfshin mbajtjen e kokës në një kënd prej 45°, menaxhimin e dhimbjeve dhe simptomave shoqëruese si të përzierat dhe kollitjet.

Prognoza varet nga koha e trajtimit. Nëse trajtimi fillon brenda 2 orësh nga fillimi i simptomave, shumica e pacientëve arrijnë mprehtësi vizuale > 20/40. Vonesa më e madhe se 2 orë zakonisht shoqërohet me rezultate të dobëta të shikimit.

Kanthotomia Laterale dhe Kantholiza

Kanthotomia laterale  dhe kantholiza janë procedura kirurgjikale emergjente të përdorura për trajtimin e sindromës së kompartementit orbital (OCS) duke realizuar dekompresionin e orbitës. Kanthotomia laterale përfshin një prerje të kantusit lateral për të ekspozuar tendinën kantale laterale, ndërsa kantholiza përfshin prerjen e tendinës kantale laterale për të lehtësuar presionin orbital.

Indikacioni kryesor për këtë procedurë është diagnoza klinike e OCS, ndërsa kontraindikacioni kryesor është dëmtimi i hapur i globit.

Pajisjet e nevojshme përfshijnë:

• Veshje dhe doreza sterile
• Maskë kirurgjikale
• Antiseptik topikal
• Anestetik lokal (p.sh., lidokainë 1–2% me epinefrinë)
• Shiringë 3 mL dhe gjilpërë 25-gauge ose 27-gauge
• Hemostat drejt, klemp Kelly ose mbajtës gjilpërash
• Gërshërë me majë të sheshtë (p.sh., Westcott, Stevens)
• Pinca me dhëmbëza

Hapat e procedurës

1. Sigurohuni që pacienti të japë konsensusin e informuar.
2. Përgatitni lëkurën dhe krijoni një fushë sterile.
3. Administroni anestetik lokal në kantusin lateral.
4. Vendosni një klemp horizontalisht nga kantusi lateral deri te muri orbital për 1 minutë.
5. Hiqni klempin dhe bëni një prerje në kantusin lateral me gërshërë me majë të sheshtë.
6. Kapni qepallën e poshtme me pincat dhe tërhiqni atë anteriore, larg globit.
7. Identifikoni tendinën inferiore laterale kantale, e cila gjendet inferoposterior ndaj rrudhës kantale laterale.
8. Prerë tendinën inferiore laterale kantale.
9. Kontrolloni që qepalla e poshtme është liruar nga globi për të siguruar kantholizë adekuate.
10. Rimatni presionin intraokular (IOP) për të siguruar që është më pak se 40 mmHg.

Komplikacionet e mundshme

• • Dëmtim i globit të hapur
  • Lëndime të strukturave përreth (p.sh., muskujt ekstraokularë, sklera)
  • Ektropion

Nëse IOP mbetet mbi 40 mmHg, sigurohuni që prerja e tendinës inferiore kantale të jetë e plotë përpara se të vazhdoni me prerjen e tendinës superiore laterale kantale.

Rhabdomyosarcoma

Rhabdomyosarcoma është një tumor malinj mezodermal i qelizave primitive të muskulit skeletik (rhabdomioblastet), të cilat nuk kanë arritur të diferencohen plotësisht. Ky është sarkoma më e zakonshme e indeve të buta dhe tumori malinj më i shpeshtë orbital te fëmijët, duke prekur kryesisht dekadën e parë të jetës.

Klinikisht, rhabdomyosarcoma paraqitet më shpesh në zgavrën orbitale, por mund të ndodhë edhe në kokë dhe qafë, rajonin urogjenital ose gjymtyrë. Tumori zakonisht manifestohet si një masë që rritet shpejt, është minimalisht e dhimbshme dhe shoqërohet me ënjtje të dukshme. Në rastet e rhabdomyosarcomës orbitale, masa orbitale mund të jetë e dhimbshme dhe me mundësi hemoragjie, duke shkaktuar proptozë ose shikim të çrregulluar (gaze dysconjugate).

Diagnostikimi i rhabdomyosarcomës bazohet në biopsi të hapur ose me gjilpërë thelbësore, për të identifikuar rhabdomioblastet nën mikroskop të zakonshëm. Për të përcaktuar përhapjen dhe staging-un, realizohen radiografi e vendit primar dhe kraharorit për të zbuluar përfshirjen e mundshme të kockave dhe mushkërive. Gjithashtu, skanimet me CT të vendit primar dhe kraharorit ndihmojnë në zbulimin e metastazave pulmonare dhe dëmtimeve kockore, si dhe në vlerësimin e përgjigjes terapeutike. MRI është metodë më e përshtatshme për përcaktimin e vendndodhjes specifike të masës dhe invazionit të indeve të buta.

Trajtimi përfshin kirurgjinë (ekscizion i plotë) kur mund të arrihet një rezultat funksional dhe kozmetik i kënaqshëm. Nëse ekscizioni i plotë nuk është i realizueshëm, trajtimi kombinon radioterapinë dhe kimioterapinë pas biopsisë diagnostike. Prognoza është më e favorshme për tumoret e lokalizuara në orbitë dhe më pak e favorshme për sëmundjen metastatike.