Sulmet e Panikut janë të zakonshëm, duke prekur deri në 11% të popullsisë brenda një viti. Shumica e njerëzve shërohen pa trajtim; disa zhvillojnë çrregullimin e panikut. Çrregullimi i Panikut prek 2 deri në 3% të popullsisë brenda një periudhe 12-mujore . Ky çrregullim zakonisht fillon në adoleshencën e vonë ose në rritje të hershme dhe prek gratë rreth 2 herë më shpesh se burrat.

Simptomat dhe Shenjat e Çrregullimit të Panikut
Një sulm paniku përfshin fillimin e papritur të një frike intensive ose shqetësimi të shoqëruar me të paktën 4 nga 13 simptomat e listuara më poshtë

Simptomat Kognitive:

1. Frika nga vdekja – Një ndjesi e theksuar se diçka e tmerrshme mund të ndodhë, madje edhe frika nga vdekja.

2. Frika nga të çmendurit ose nga humbja e kontrollit – Ndjenja se mund të humbasësh kontrollin mbi veten ose situatën.

3. Ndjenja të derealizimit – Ndjenja se bota përreth është e çuditshme ose jo reale.

4. Shkëputje nga vetja (depersonalizim) – Ndjenja se je i ndarë nga vetja ose nga trupi yt.

Simptomat Somatike:

1. Dhimbje ose discomfort në gjoks – Një ndjesi e pakëndshme ose dhimbje në zonën e gjoksit.

2. Djersitje, ndjesi të paqëndrueshme ose të përgjumura – Ndjenja se mund të biesh në gjumë ose të humbasësh ekuilibrin.

3. Ndjesi e mbytjes – Ndjenja se nuk mund të marrësh frymë ose se diçka po të mbyt.

4. Flushes ose dridhje të ftohta – Ndryshime të papritura në temperaturën e trupit.

5. Nauze ose shqetësime në bark – Ndjenja e nauzes ose diskomfort në zonën e barkut.

6. Mpirje ose ndjesi të pickimi – Ndjesi si gjilpëra dhe gjilpëra në pjesë të ndryshme të trupit.

7. Rrahje të shpejta të zemrës ose palpitime – Ndjenja se zemra jote po rrah shpejt ose me fuqi.

8. Ndjesi të mungesës së frymëmarrjes ose të mbytjes – Ndjenja se nuk po merr frymë mjaftueshëm.

9. Djersitje – Djersitje e tepërt pa arsye të qartë.

10. Dridhje ose dridhje – Dridhje të duarve, këmbëve ose të gjithë trupit.

 Simptomat e panikut mund të zgjasin nga disa minuta deri në një orë. Edhe pse janë të pakëndshme—ndonjëherë jashtëzakonisht—sulmet e panikut nuk janë të rrezikshme nga ana mjekësore.

Sulmet e panikut mund të ndodhin në çdo çrregullim psikiatrik, zakonisht në situata të lidhura me tiparet kryesore të çrregullimit (p.sh., një person me fobi nga gjarpërit mund të pësojë një sulm paniku kur sheh një gjarpër). Sulme të tilla quhen “të pritura.” Sulmet e panikut “të papritura” janë ato që ndodhin spontanisht, pa ndonjë shkak të dukshëm.

Shumica e njerëzve me çrregullim paniku parashikojnë dhe shqetësohen për një sulm tjetër (ankth parashikues) dhe shmangin vendet ose situatat në të cilat kanë pësuar më parë sulme paniku. Personat me çrregullim paniku shpesh shqetësohen se kanë një çrregullim të rrezikshëm të zemrës, mushkërive ose nervave dhe vizitojnë vazhdimisht mjekun e tyre primar ose departamentin e urgjencës duke kërkuar ndihmë. Fatkeqësisht, në këto raste, vëmendja shpesh përqendrohet në simptomat e përgjithshme mjekësore, dhe diagnoza e saktë ndonjëherë nuk bëhet.

Çrregullimi i panikut shpesh shoqërohet nga të paktën një gjendje tjetër komorbide. Çrregullimet e tjera të ankthit, depresioni major, çrregullimi bipolar dhe çrregullimi i lehtë i përdorimit të alkoolit janë komorbiditetet psikiatrike më të zakonshme. Gjendjet mjekësore komorbide të zakonshme përfshijnë aritmi kardiake, hipertiroidizëm, astmën dhe sëmundjen kronike obstructive të mushkërive (COPD).

Diagnoza e Çrregullimit të Panikut

Pacientët kanë sulme të përsëritura paniku (frekuenca nuk specifikohet) në të cilat ≥ 1 sulm është ndjekur nga një ose të dyja nga sa vijon për ≥ 1 muaj:

• Shqetësim i vazhdueshëm për të pasur sulme shtesë paniku ose shqetësim për pasojat e tyre (p.sh., humbja e kontrollit, “të çmendurit”)

• Përgjigje sjelljese joadaptuese ndaj sulmeve të panikut (p.sh., shmangia e aktiviteteve të zakonshme si ushtrimet ose situatat sociale për të parandaluar sulme të mëtejshme)

Trajtimi i Çrregullimit të Panikut

Disa pacientë shërohen pa trajtim, veçanërisht nëse vazhdojnë të ekspozohen në situata ku kanë ndodhur sulmet. Për të tjerët, veçanërisht pa trajtim, çrregullimi i panikut ndjek një rrjedhë kronike me periudha përmirësimesh dhe përkeqësimesh.

Pacientët duhet të informohen se trajtimi zakonisht ndihmon në kontrollin e simptomave. Nëse sjelljet shmangëse nuk janë zhvilluar, sigurimi, edukimi për ankthin dhe inkurajimi për të vazhduar të kthehen dhe të qëndrojnë në vendet ku kanë ndodhur sulmet mund të jenë gjithçka që nevojitet. Megjithatë, me një çrregullim të gjatë që përfshin sulme të shpeshta dhe sjellje shmangëse, trajtimi ka të ngjarë të kërkojë farmakoterapi të kombinuar me psikoterapi më intensive.

Farmakoterapia
Shumë ilaçe mund të parandalojnë ose të zvogëlojnë ndjeshëm ankthin parashikues, shmangien fobike dhe numrin dhe intensitetin e sulmeve të panikut:

• Antidepresantët: Klasa të ndryshme—inhibitorët e riabsorbitjes së serotoninës (SSRIs), inhibitorët e riabsorbitjes së serotoninës-noradrenalinës (SNRIs), modulatorët e serotoninës, antidepresantët triciklikë (TCAs) dhe inhibitorët e monoaminoksidazës (MAOIs)—janë njëlloj efektivë. Megjithatë, SSRIs dhe SNRIs ofrojnë avantazhin e më pak efekteve anësore në krahasim me antidepresantët e tjerë.

• Benzodiazepinet: Këto ilaçe anksiolitike veprojnë më shpejt se antidepresantët, por janë më të prirura të shkaktojnë varësi fizike dhe efekte anësore si somnolenca, ataksia dhe problemet e kujtesës. Për disa pacientë, përdorimi afatgjatë i benzodiazepineve është i suksesshëm pa efekte anësore të rëndësishme.

• Antidepresantët plus benzodiazepinet: Këto ilaçe ndonjëherë përdoren së bashku fillimisht; benzodiazepina zvogëlohet gradualisht pasi antidepresanti bëhet efektiv (megjithëse disa pacientë përgjigjen vetëm ndaj trajtimit të kombinuar).

Sulmet e panikut shpesh kthehen kur ilaçet ndërpriten.

Psikoterapia
Shumica e psikoterapive që synojnë çrregullimet e ankthit, përfshirë çrregullimin e panikut, përfshijnë mësimin e teknikave që promovojnë relaksimin. Këto strategji janë një komponent i rëndësishëm i terapisë pasi reduktojnë ankthin dhe lejojnë vazhdimin e një psikoterapie që mund të jetë ankthjellëse. Strategjitë e relaksimit përfshijnë vetëdijen, meditimin, hipnozën, ushtrimet fizike dhe frymëmarrjen e ngadaltë dhe të qëndrueshme.

Terapia Kognitiv-Vepruese (CBT) është një term i përgjithshëm që i referohet terapive të bisedës që fokusohen në mendimin (kognicionin) dhe/ose sjelljet disfunksionale. CBT është treguar efektive për çrregullimin e panikut.

Pacientët mund të kenë cikle të veçanta por disfunksionale të mendimit që mund të shkaktojnë ankth dhe/ose panik. Për shembull, një person mund të ketë një shqetësim bazë për të pasur një atak në zemër dhe mund të kalojë një kohë të gjatë duke skanuar trupin e tyre për shenja të një ataku në zemër. Nëse ndjejnë një dhimbje në gjoks, ata mund të fillojnë një cikël që shpejt i çon në një besim të gabuar dhe panik se janë duke vdekur. CBT përfshin sqarimin e këtyre cikleve dhe mësimin e pacientëve për të njohur dhe kontrolluar mendimet e shtrembëruara dhe besimet e rreme. Ata pastaj janë më të aftë të modifikojnë sjelljen e tyre në mënyrë që të jetë më adaptuese. Përveç kësaj, trajtimi i inkurajon ata të ekspozohen gradualisht ndaj situatave që mund të shkaktojnë panik, duke desensitizuar lidhjen e supozuar midis vendosjes dhe simptomave.