Në çrregullimin e personalitetit skizotipal, përvojat njohore reflektojnë një largim më të theksuar nga realiteti (p.sh., ide referenciale, ide paranojake, iluzione trurore, mendim magjik) dhe një çrregullim më të madh të mendimit dhe të folurit sesa ndodh në çrregullimet e tjera të personalitetit. Prevalenca e vlerësuar mesatare është 0.6%, por mund të jetë deri në 3.9% . Ky çrregullim mund të jetë pak më i zakonshëm tek meshkujt. Komorbiditetet janë të zakonshme. Më shumë se gjysma e pacientëve me çrregullim të personalitetit skizotipal kanë pasur ≥ 1 episod të çrregullimit depresiv major, dhe 30 deri në 50% e tyre kanë çrregullim depresiv major kur diagnostikohet çrregullimi i personalitetit skizotipal. Këta pacientë shpesh kanë edhe një çrregullim të përdorimit të substancave.

Etiologjia e Çrregullimit të Personalitetit Skizotipik

Etiologjia e çrregullimit të personalitetit skizotipik konsiderohet të jetë kryesisht biologjike sepse ndan shumë nga anomalitë e trurit që janë karakteristike për skizofreninë. Është më e zakonshme tek të afërmit e shkallës së parë të njerëzve me skizofreni ose një çrregullim tjetër psikotik.

Simptomat dhe Shenjat e Çrregullimit të Personalitetit Skizotipik

Pacientët me çrregullim të personalitetit skizotipal nuk kanë miq të afërt ose besimtarë, përveç të afërmve të shkallës së parë. Ata janë shumë të pakënaqur kur lidhen me njerëzit. Ata ndërveprojnë me njerëz nëse duhet, por preferojnë të mos e bëjnë sepse ndihen si të ndryshëm dhe si të mos përkasin. Megjithatë, ata mund të thonë se mungesa e marrëdhënieve i bën të pakënaqur. Ata janë shumë të ankestuar në situata sociale, sidomos në ato të panjohura. Kalimi i më shumë kohës në një situatë nuk e lehtëson ankthin e tyre. Këta pacientë shpesh interpretojnë gabimisht ngjarjet e zakonshme si të kishin një kuptim të veçantë për ta (ide referenciale). Ata mund të jenë supersticiozë ose të mendojnë se kanë fuqi të veçanta paranormale që u mundësojnë të ndjejnë ngjarje para se të ndodhin ose të lexojnë mendjet e të tjerëve. Ata mund të mendojnë se kanë kontroll magjik mbi të tjerët, duke menduar se i bëjnë të tjerët të bëjnë gjëra të zakonshme (p.sh., të ushqejnë qenin), ose se kryerja e riteve magjike mund të parandalojë dëme (p.sh., larja e duarve 3 herë mund të parandalojë sëmundje).

Fjalimi mund të jetë i çuditshëm. Mund të jetë tepër abstrakt ose konkret ose të përmbajë fraza të çuditshme ose të përdorë fraza ose fjalë në mënyra të çuditshme. Pacientët me çrregullim të personalitetit skizotipal shpesh vishen në mënyra të çuditshme ose të papastërta (p.sh., veshje të pahijshme ose të pista) dhe kanë mënyra të çuditshme. Ata mund të injorojnë konventat sociale të zakonshme (p.sh., të mos bëjnë kontakt syri), dhe për shkak se nuk i kuptojnë sinjalet sociale të zakonshme, ata mund të ndërveprojnë me të tjerët në mënyra të papërshtatshme ose të ngurtë. Pacientët me çrregullim të personalitetit skizotipal shpesh janë dyshues dhe mund të mendojnë se të tjerët janë duke u përpjekur t’i dëmtojnë.

Diagnoza e Çrregullimit të Personalitetit Skizotipik

Për një diagnozë të çrregullimit të personalitetit skizotipal , pacientët duhet të kenë :

• Një model të qëndrueshëm të shqetësimit të theksuar dhe të kapacitetit të reduktuar për marrëdhënie të ngushta
• Shtrembërime njohëse ose perceptuese dhe sjellje ekscentrike

Ky model tregohet nga prania e ≥ 5 nga sa vijon:

• Ide referenciale (mendime se ngjarjet e përditshme kanë një kuptim ose rëndësi të veçantë të destinuar personalisht për ose të drejtuar drejt tyre) por jo deluzione referenciale (të cilat janë të ngjashme por mbajtur me më shumë bindje)
• Besime të çuditshme ose mendim magjik (p.sh., besimi në jashtëshqisje, telepati, ose një shqisë të gjashtë; të preokupuar me fenomene paranormale)
• Përvoja perceptuese të pazakonta (p.sh., dëgjimi i një zëri që pëshpërit emrin e tyre)
• Mendim dhe fjalim të çuditshëm (p.sh., i paqartë, metaforik, tepër i hollësishëm, ose i stereotipizuar)
• Dyshime ose mendime paranojake
• Afekt i papërshtatshëm ose i kufizuar
• Sjellje dhe/ose pamje e çuditshme, ekscentrike ose e veçantë
• Mungesa e miqve të afërt ose besimtarëve, përveç të afërmve të shkallës së parë
• Ankth shoqëror i tepërt që nuk zvogëlohet me njohjen dhe që lidhet kryesisht me frikë paranojake

Gjithashtu, simptomat duhet të kenë filluar që në moshën e hershme të rritur.

Diagnoza diferenciale

Sfida kryesore diagnostike është të dallohet çrregullimi i personalitetit skizotipal nga Çrregullimet kryesore të mendimit: Këto çrregullime (p.sh., skizofrenia, çrregullimi bipolar, ose çrregullimi depresiv me tipare psikotike) zakonisht kanë manifestime më të rënda dhe shoqërohen me deluzione dhe halucinacione.

Diagnoza diferenciale përfshin gjithashtu sa vijon: Çrregullimi i personalitetit paranojak dhe çrregullimi i personalitetit skizoid: Çrregullimi i personalitetit skizotipal mund të dallohet nga çrregullimet e personalitetit paranojak dhe skizoid sepse pacientët me këto çrregullime nuk kanë mendim dhe sjellje të çuditshme dhe të çrregulluara.

Trajtimi i Çrregullimit të Personalitetit Skizotipal

Parimet e përgjithshme për trajtimin e çrregullimit të personalitetit skizotipal janë të njëjta me ato për të gjitha çrregullimet e personalitetit. Çrregullimi i personalitetit skizotipal zakonisht trajtohet me barnat. Antipsikotikët atipikë ulin ankthin dhe simptomat psikotike (1); antidepresantët mund të ndihmojnë gjithashtu në uljen e ankthit social tek pacientët me çrregullim të personalitetit skizotipal. Terapia kognitiv-sjellësore që fokusohet në marrjen e aftësive sociale dhe menaxhimin e ankthit mund të ndihmojë. Një terapi e tillë mund të rrisë gjithashtu vetëdijen e pacientëve se si sjellja e tyre mund të perceptohet nga të tjerët. Psikoterapia mbështetëse është gjithashtu e dobishme. Qëllimi është të krijohet një marrëdhënie emocionale, inkurajuese dhe mbështetëse me pacientin dhe kështu të ndihmohet pacientit të zhvillojë mekanizma të shëndetshëm mbrojtës, sidomos në marrëdhëniet ndërpersonale.