OCD është pak më e zakonshme tek gratë sesa tek burrat në moshë adult dhe ndikon rreth 1-2% të popullsisë në çdo kohë të caktuar. Mosha mesatare e fillimit të OCD është 19-20 vjeç, por rreth 25% e rasteve fillojnë deri në moshën 14 vjeçare. Deri në 30% e njerëzve me OCD kanë gjithashtu një çrregullim të tik-ut.

Simptomat dhe Shenjat e OCD

Obsesionet janë mendime, impulse ose imazhe mendore të padëshiruara dhe të intrusivë, prania e të cilave zakonisht shkakton shqetësim ose ankth të theksuar. Temat dominuese të obsesioneve përfshijnë dëm (p.sh., frikë nga dëmi ndaj vetes ose të tjerëve), pastrim ose ndotje (p.sh., pacientët mund të obsesionohen për t’u ndotur me pluhur ose mikrobe), mendime të ndaluara ose tabu (p.sh., obsesione agresive ose seksuale), dhe nevojën për simetri. Obsesionet nuk janë të këndshme. Kështu, pacientët zakonisht përpiqen t’i injorojnë dhe/ose t’i shtypin ato, ose përpiqen t’i neutralizojnë duke kryer një kompulsion.

Kompulsionet (shpesh të quajtura rituale) janë sjellje të tepruara, të përsëritura dhe me qëllim, të cilat njerëzit ndjejnë se duhet t’i bëjnë për të parandaluar ose reduktuar ankthin e shkaktuar nga mendimet e tyre obsesive ose për të neutralizuar obsesionet e tyre. Shembuj janë:

• Larja (p.sh., larja e duarve, dush)
• Kontrollimi (p.sh., kontrollimi nëse sobë është fikur, nëse dyert janë mbyllur)
• Numërimi (p.sh., përsëritja e një sjelljeje një numër të caktuar herësh)
• Renditja (p.sh., rregullimi i enëve ose objekteve në vendin e punës sipas një modeli specifik)

Shumica e ritualeve, si larja e duarve ose kontrollimi i bravave, janë të vëzhgueshme, por disa rituale mendore, si numërimi i përsëritur në heshtje ose deklaratat e pëshpëritura, nuk janë. Zakonisht, ritualet kompulsive duhet të kryhen në një mënyrë të precizuar sipas rregullave të ngushta. Ritualet mund ose nuk mund të jenë të lidhura në mënyrë realiste me ngjarjen e frikësuar. Kur janë të lidhura në mënyrë realiste (p.sh., dush për të shmangur ndotjen, kontrollimi i sobës për të parandaluar zjarrin), kompulsionet janë qartësisht të tepruara—p.sh., dush për orë të tëra çdo ditë ose kontrollimi i sobës 30 herë para se të largoheni nga shtëpia. Në të gjitha rastet, obsesionet dhe/ose kompulsionet duhet të jenë kohë konsumuese (d.m.th., zgjasin më shumë se 1 orë në ditë ose shpesh shumë më tepër) ose të shkaktojnë shqetësim ose pengim të rëndësishëm në funksionimin; në ekstremin e tyre, obsesionet dhe kompulsionet mund të jenë aftësi-kufizuese.

Shkalla e ndërgjegjësimit ndryshon. Shumica e njerëzve me çrregullim obsesiv-kompulsiv (OCD) e njohin të paktën në një farë mase që besimet që qëndrojnë në themel të obsesioneve të tyre nuk janë realiste (p.sh., që ata me të vërtetë nuk do të marrin kancer nëse prekin një mollë). Megjithatë, ndonjëherë, ndërgjegjësimi mungon plotësisht (d.m.th., pacientët janë të bindur që besimet që qëndrojnë në themel të obsesioneve të tyre janë të vërteta dhe që kompulsionet e tyre janë të arsyeshme).

Për shkak se njerëzit me këtë çrregullim mund të kenë frikë nga turpi ose stigmatizimi, ata shpesh fshehin obsesionet dhe ritualet e tyre. Koha, shqetësimi ose funksionimi i dobët i lidhur me obsesionet dhe kompulsionet mund të shkaktojë shqetësime në marrëdhëniet dhe ulje të performancës në shkollë ose në punë.

Shumë njerëz me OCD kanë çrregullime psikologjike të kaluara ose aktuale, duke përfshirë:

• Çrregullimet e ankthit (76%)
• Çrregullimet e gjendjes shpirtërore (63%; më e zakonshme është çrregullimi depresiv major [41%]) 
• Çrregullimi i personalitetit obsesiv-kompulsiv (23-32%) 

Pothuajse 50% e njerëzve me OCD kanë mendime vetëvrasëse në një moment të caktuar, dhe rreth 10% përpiqen të kryejnë vetëvrasje. Rreziku i një tentimi rritet nëse njerëzit kanë gjithashtu çrregullim depresiv major.

Diagnoza e OCD

Obsesionet përcaktohen nga të dyja kriteret e mëposhtme:

1. Mendime, impulse ose imazhe të përsëritura dhe të qëndrueshme që përjetohen, në një kohë gjatë çrregullimit, si intrusive dhe të padëshiruara, dhe që te shumica e individëve shkaktojnë ankth ose shqetësim të theksuar.
2. Individi përpiqet t’i injorojë ose shtypë këto mendime, impulse ose imazhe, ose t’i neutralizojë ato me ndonjë mendim ose veprim tjetër (d.m.th., duke kryer një kompulsion).

Kompulsionet përcaktohen nga të dyja kriteret e mëposhtme:

1. Sjellje të përsëritura (p.sh., larje duarsh, renditje, kontroll) ose veprime mendore (p.sh., lutje, numërim, përsëritje e fjalëve në heshtje) që individi ndjen se duhet të kryejë si përgjigje ndaj një obsesioni, ose sipas rregullave që duhet të zbatohen në mënyrë rigoroze.
2. Sjelljet ose veprimet mendore synojnë parandalimin ose reduktimin e ankthit ose shqetësimit, ose parandalimin e ndonjë ngjarjeje ose situate të frikësuar; megjithatë, këto sjellje ose veprime mendore ose nuk janë të lidhura në mënyrë realiste me atë që synojnë të neutralizojnë ose parandalojnë, ose janë qartësisht të tepruara.

Obsesionet ose kompulsionet duhet të jenë kohë konsumuese (p.sh., > 1 orë në ditë) ose të shkaktojnë shqetësim ose pengim klinikisht të rëndësishëm në funksionim. Përveç kësaj, ato nuk duhet të jenë të shkaktuara nga efektet fiziologjike të një substance (p.sh., ilaç, drogë ilegale) ose një gjendje tjetër mjekësore.

Trajtimi i OCD

Terapia kognitiv-sjellëse, e cila përfshin terapi ekspozimi dhe parandalimi të ritualeve, është treguar se është efektive për pacientët me çrregullim obsesiv-kompulsiv . Elementi thelbësor i terapisë së ekspozimit dhe parandalimit të ritualeve është ekspozimi gradual i pacientëve ndaj situatave ose njerëzve që shkaktojnë obsesionet dhe ritualet që shkaktojnë ankth, duke u kërkuar atyre të mos kryejnë ritualet e tyre. Për shembull, një pacient me obsesione kontaminimi dhe kompulsion larje mund të kërkohet të prekë një sedilje tualeti pa larë duart. Kjo qasje lejon që ankthi i shkaktuar nga ekspozimi të zvogëlohet përmes habituacionit dhe mësimit. Përmirësimi shpesh vazhdon për vite, veçanërisht te pacientët që zotërojnë qasjen dhe e përdorin atë edhe pas përfundimit të trajtimit formal. Megjithatë, disa pacientë kanë përgjigje të paplotë (siç kanë edhe ndaj ilaçeve).

Teknikat e terapisë kognitive (p.sh., ristrukturoj kognitiv) mund të jenë gjithashtu të dobishme në synimin e disa simptomave të çrregullimit obsesiv-kompulsiv. SSRI-të dhe klomipramina (një antidepresant trikiklik me efekte serotonergjike të fuqishme), janë shpesh shumë efektive. Pacientët shpesh kanë nevojë për doza më të larta sesa ato që zakonisht nevojiten për depresionin dhe shumicën e çrregullimeve të ankthit.

Disa pacientë që nuk përmirësohen dukshëm me prova adekuate të këtyre ilaçeve mund të përfitojnë nga augmentimi me një ilac si një neuroleptik atipik (p.sh., aripiprazol, risperidon). Pacientët me komorbiditet aktual ose të kaluar të tikut mund të jenë më të përgjegjshëm ndaj augmentimit me një neuroleptik (2). Augmentimi me një modulator glutamati (p.sh., memantinë, N-acetilcisteinë) ka treguar gjithashtu premtime (3). Megjithatë, ka më shumë të dhëna që mbështesin neuroleptikët atipikë si agjentë augmentues të SSRI-ve sesa ilaçe të tjerë. Shumë ekspertë besojnë se kombinimi i ekspozimit dhe parandalimit të ritualeve me ilaçe është më i mirë, veçanërisht për rastet e rënda.