Uveiti përkufizohet si inflamacion i traktit uveal (irisit, trupit ciliar dhe koroidës). Megjithatë, shpesh përfshihen edhe retina dhe lëngjet brenda dhomës së përparme dhe vitreusit. Rreth gjysma e rasteve janë idiopatike; shkaktarët e identifikueshëm përfshijnë traumën, infeksionet dhe sëmundjet sistemike, shumë prej të cilave janë autoimune. Simptomat përfshijnë ulje të shikimit, dhimbje okulare, skuqje, fotofobi dhe pika lundruese (floaters). Megjithëse uveiti identifikohet klinikisht, përcaktimi i shkakut zakonisht kërkon testime. Trajtimi varet nga shkaku, por zakonisht përfshin kortikosteroide topike, të injektuara lokalisht ose sistemike, së bashku me një ilaç cikloplegjik-midrialitik topik. Në raste të rënda dhe rezistente, jo-infektive, mund të përdoren medikamente imunosupresive jo-kortikosteroidale.
Uveiti është inflamacion i traktit uveal. Uveiti klasifikohet anatomikisht si:
- Uveiti anterior: Lokalizohet kryesisht në segmentin e përparmë të syrit, përfshin iritis (inflamacion vetëm në dhomën e përparme) dhe iridociklitis (inflamacion në dhomën e përparme dhe vitreusin e përparmë).
- Uveiti intermediar: Lokalizohet në zgavrën vitreale dhe/ose pars planën (pjesë e trupit ciliar që shtrihet prapa bashkimit të irisit dhe sklerës).
- Uveiti posterior: Çdo formë e retinitisit, koroiditit ose inflamacionit të diskut optik.
- Panuveitis: Inflamacion që përfshin strukturat e përparme, intermediare dhe të pasme.
Uveiti klasifikohet gjithashtu sipas:
- Fillimit (i papritur ose i ngadaltë)
- Kohëzgjatjes (i kufizuar ose i vazhdueshëm)
- Ecurisë (akut, rekurent ose kronik).
Etiologjia e Uveitit
Shkaqet e uveitit anterior përfshijnë:
- Idiopatike ose post-op (shkaku më i zakonshëm)
- Trauma
- Spondiloartropatitë
- Artriti idiopatik juvenil
- Infeksioni nga herpesvirusi (HSV, VZV, CMV)
- Nefriti tubulointersticial dhe uveiti (TINU)
Shkaqet e uveitit intermediar përfshijnë:
- Idiopatike (më i zakonshmi)
- Skleroza Multiple
- Sarkoidoza
- Tuberkulozi (TB)
- Sifilizi
- Sëmundja Lyme (në rajone endemike)
Shkaqet e uveitit posterior (retinitisi) përfshijnë:
- Idiopatike (më e zakonshmja)
- Toksoplazmoza
- CMV (te pacientët imunokomprometuar)
- HSV/VZV
- Sarkoidoza
- Sifilizi
- Tuberkulozi
Shkaqet e panuveitit përfshijnë:
- Idiopatike (më e zakonshmja)
- Sarkoidoza
- Tuberkulozi
- Sindroma Vogt-Koyanagi-Harada (VKH)
- Sifilizi
Shkaktarët e rrallë: Medikamentet sistemike mund të shkaktojnë uveit (zakonisht anterior). Shembuj përfshijnë sulfonamidet, bisfosfonatet (inhibitorë të resorbimit kockor), rifabutinën, cidofovirin, agjentët anti-VEGF dhe disa agjentë kimioterapeutikë, përfshirë inhibitorët e pikave të kontrollit dhe inhibitorët e proteinës BRAF/MEK.
Simptomat dhe Shenjat e Uveitit
Simptomat dhe shenjat e uveitit mund të jenë të zbehta dhe të ndryshojnë në varësi të vendndodhjes dhe ashpërsisë së inflamacionit.
Uveiti anterior zakonisht është forma më simptomatike (veçanërisht kur është akut) dhe zakonisht shfaqet me:
- Dhimbje (dhimbje okulare)
- Skuqje
- Fotofobi
- Ulje e shikimit (në shkallë të ndryshme)
Uveiti anterior kronik mund të ketë simptoma më pak të theksuara, si irritim ose ulje e shikimit, ose simptomat mund të mungojnë.
Shenjat përfshijnë hipereminë e konjuktivës pranë kornesë (injeksion ciliar ose skuqje limbal). Gjetjet në biomikroskopi përfshijnë precipitate keratike (grumbullime qelizash të bardha në sipërfaqen e brendshme të kornesë), qeliza dhe ndriçim në dhomën e përparme (lëngun ujor), dhe sineki të pasme. Në raste të rënda të uveitit anterior, qelizat e bardha mund të shtresohen në dhomën e përparme (hipopion).
Uveiti intermediar zakonisht është pa dhimbje dhe shfaqet me:
- Pika lundruese (floaters)
- Ulje e shikimit
Shenja kryesore është prania e qelizave në trupin vitroz. Shpesh ndodhin grumbullime dhe kondensime të qelizave inflamatore, që shfaqen si “topa bore.” Ulja e shikimit mund të ndodhë për shkak të floaters ose edemës makulare cistoide, e cila rezulton nga rrjedhja e lëngut nga enët e gjakut në makulë. Kondensimet e qelizave vitreale dhe topat e borës mbi pars planën (pjesë e trupit ciliar që shtrihet përtej nyjës së iris-it dhe sklerës) mund të shkaktojnë një pamje klasike të “dëborës së shtresuar,” e cila mund të shoqërohet me neovaskularizim të periferisë së retinës (1).
Uveiti posterior mund të shkaktojë simptoma të ndryshme, por më së shpeshti shkakton pika lundruese dhe ulje të shikimit, si në uveitin intermediar. Shenjat përfshijnë:
- Qeliza në trupin vitreus
- Lezione të bardha ose të bardhë-verdhë në retinë (retinitis), në koroidën (koroiditis), ose në të dyja
- Vaskulit retinal (me zbardhje ose mbyllje të enëve të gjakut)
- Edemë të diskut optik
Panuveiti mund të shkaktojë çdo kombinim të simptomave dhe shenjave të përmendura më lart.
Komplikimet
Komplikimet serioze të uveitit përfshijnë humbje të thellë dhe të pakthyeshme të shikimit, veçanërisht kur uveiti nuk njihet, nuk trajtohet siç duhet, ose të dyja.
Komplikimet më të shpeshta përfshijnë:
- Katarakt (sekondar ndaj procesit të sëmundjes dhe/ose trajtimit me kortikosteroide)
- Edemë makulare cistoide (shkaku më i zakonshëm i uljes së shikimit te pacientët me uveit)
- Glaukoma (sekondare ndaj procesit të sëmundjes dhe/ose trajtimit me kortikosteroide)
- Shkëputje retinale
- Keratopati band (depozitim kalciumi në një model në formë brezi përtej kornesë)
- Neovaskularizim të retinës, nervit optik ose iris-it
- Hipotoni (presion intraokular që është shumë i ulët për të mbështetur shëndetin e syrit)
Diagnostikimi i Uveitit
- Ekzaminimi me biomikroskop (Slit-lamp examination)
- Oftalmoskopia pas dilatimit të pupilës
Uveiti duhet të dyshohet tek çdo pacient që ka dhimbje okulare, skuqje, fotofobi, pika lundruese të reja ose në ndryshim, apo ulje të shikimit. Pacientët me uveit anterior unilateral kanë dhimbje okulare në syrin e prekur kur ndriçimi fokusohet në syrin e paprekur (fotofobi e vërtetë), e cila është e pazakontë në konjunktivit.
Diagnostikimi i uveitit anterior bëhet duke identifikuar qeliza dhe ndriçim në dhomën e përparme. Këto zbulime vërehen me biomikroskop dhe janë më të dukshme kur përdoret një dritë e ndritshme dhe e ngushtë, e fokusuar në dhomën e përparme. Gjetjet e uveitit intermediar dhe posterior janë më të lehta për t’u parë pas dilatimit të pupilës. Oftalmoskopia indirekte është më e ndjeshme se oftalmoskopia direkte. (SHËNIM: Nëse dyshohet për uveit, pacientët duhet të referohen menjëherë për një vlerësim të plotë oftalmologjik.)
Shumë gjendje që shkaktojnë inflamacion intraokular mund të imitojnë uveitin dhe duhet të merren në konsideratë në kushte të përshtatshme klinike, si:
- Konjunktivit i rëndë (p.sh., keratokonjunktiviti epidemik)
- Keratit i rëndë (p.sh., keratokonjunktiviti herpetik, keratiti ulçerativ periferik)
- Skleriti i rëndë
Glaukoma akute me kënd të mbyllur mund të shkaktojë skuqje dhe dhimbje të rëndë të ngjashme me uveitin, ndaj është e rëndësishme të kontrollohet presioni intraokular në çdo vizitë. Uveiti shpesh (por jo gjithmonë) shoqërohet me presion intraokular të ulët, ndërsa presioni është zakonisht i lartë në glaukomën akute me kënd të mbyllur. Uveiti mund të dallohet nga glaukoma akute me kënd të mbyllur përmes mungesës së turbullimit të kornesë dhe pranisë së një dhome të përparme më të thellë.
Shkaktaret e tjerë përfshijnë kanceret intraokulare te të rinjtë (zakonisht retinoblastoma dhe leukemia) dhe te të rriturit e moshuar (limfoma intraokulare). Në raste shumë të rralla, retiniti pigmentoz mund të shfaqet me inflamacion të lehtë, i cili mund të ngatërrohet me uveitin.
Trajtimi i Uveitit
- Kortikosteroide (zakonisht topike) dhe ndonjëherë medikamente të tjera imunosupresive
- Medikamente cikloplegjike-midriale
- Herë pas here, medikamente antimikrobike
- Ndonjëherë terapi kirurgjikale
Trajtimi i inflamacionit aktiv zakonisht përfshin kortikosteroide të aplikuara lokalisht (p.sh., acetate prednizoloni 1%, një pikë aq shpesh sa çdo orë gjatë zgjimit në rast inflamacioni të rëndë) ose me injeksion periokular ose intraokular, së bashku me një medikament cikloplegjik-midrial (p.sh., homatropinë 2% ose 5%, ose ciklopentolat 0.5% ose 1.0%, çdo medikament i aplikuar 2 deri në 4 herë/ditë në varësi të ashpërsisë). Implantet kortikosteroide janë në dispozicion për të trajtuar si inflamacionin aktiv në sy, ashtu edhe edemën makulare uveitike. Ato nuk shkaktojnë simptoma sistemike, por mund të përshpejtojnë formimin e kataraktit dhe të shkaktojnë hipertension okular. Medikamente antimikrobike përdoren për të trajtuar uveitin infektiv.
Rastet veçanërisht të rënda ose kronike mund të kërkojnë kortikosteroide sistemike ose medikamente imunosupresive sistemike jo kortikosteroide. Për shembull:
- Prednizon 1 mg/kg oral një herë/ditë
- Medikamente imunosupresive jo kortikosteroide sistemike (p.sh., metotreksat 15–25 mg oral një herë/javë; mikofenolat mofetil 500 mg dy herë në ditë për 2 javë, ndjekur nga një dozë mirëmbajtjeje prej 1 deri në 1.5 g oral dy herë në ditë sipas tolerancës; adalimumab, dozë fillestare prej 80 mg, ndjekur nga 40 mg nënlëkurisht çdo 1 deri në 2 javë)
- Infliksimab 5 deri në 10 mg/kg IV çdo 4 javë
Trajtime shtesë për rastet e rënda ose kronike mund të përfshijnë fototerapi me lazer, krioterapi të aplikuar transskleralisht në periferinë e retinës, ose heqjen kirurgjikale të vitreusit (vitrektomi).
Referencat
- Jabs DA, Nussenblatt RB, Rosenbaum JT, et al: Standardization of uveitis nomenclature for reporting clinical data. Am J Ophthalmol 140(3):509-516, 2005. doi: 10.1016/j.ajo.2005.03.057
- Nussenblatt RB, Whitcup SM: Uveitis: Fundamentals and Clinical Practice, 4th ed. Elsevier, 2010.
- Dick AD, Rosenbaum JT, Al-Dhibi HA, et al: Guidance on noncorticosteroid systemic immunomodulatory therapy in noninfectious uveitis. Am J Ophthalmol 160(1):1-17.e1, 2015. doi: 10.1016/j.ajo.2015.04.013
- Foster CS, Vitale AT: Diagnosis and Treatment of Uveitis, 2nd ed. Jaypee Brothers Medical Publishers, 2013.
