Endoftalmitis

Endoftalmitis është një sëmundje e rallë që shfaqet si inflamacion i trupit qelqor dhe që mund të shkakoje panuveit akut, shkak më i shpeshtë është infeksioni bakterial, por edhe ai fungal ose jo-infektiv (steril)

Diagnostikimi

Endoftalmitis është një emergjencë mjekësore, pasi prognoza e shikimit është drejtpërdrejt e lidhur me kohën nga shfaqja e simptomave deri në trajtim. Rrallë, infeksionet intraokulare të patrajtuara mund të zgjaten përtej kufijve të syrit për të përfshirë orbitën dhe sistemin nervor qendror (SNC).

Në shumicën e rasteve, endoftalmitisi bakterial shkaktohet nga bakterie gram pozitive, si Staphylococcus epidermidis ose S. aureus. Endoftalmitisi i shkaktuar nga organizma gram negativ ka tendencë të jetë më virulent dhe ka një prognozë më të keqe. Shkaktarët kërpudhorë dhe protozoarë të endoftalmitisit janë të rrallë. Shumica e rasteve ndodhin pas kirurgjisë intraokulare (ekzogjen) ose traumës penetruese të syrit. Më pak shpesh, infeksioni arrin në sy përmes rrjedhës së gjakut pas një operacioni sistemik ose procedurash dentare, ose kur përdoren linja intravenoze ose medikamente IV (endogjen).

Simptomat e endoftalmitisit zakonisht përfshijnë dhimbje të forta sysh dhe ulje të vizionit. Shenjat përfshijnë:

• Hiperemia intense konjuktivale dhe inflamacion intraokular në dhomën e përparme dhe në atë vitreal
• Humbje e red reflex
• Edema e palpebrës (herë pas here)

Diagnostikimi i Endoftalmitisit

• Vlerësimi klinik
• Testimi mikrobiologjik (p.sh., ngjyrosje gram dhe kultura të aspirateve për endoftalmitisin endogjen, kultura të gjakut dhe urinës)

Diagnostikimi kërkon një indeks të lartë dyshimi tek pacientët në predispozita rreziku, veçanërisht ata që kanë pasur kirurgji të fundit të syrit ose trauma. Ngjyrosja gram dhe kultura të aspirateve nga dhoma e përparme dhe vitre janë standarde. Pacientët me dyshim për endoftalmitis endogjen duhet gjithashtu të bëjnë kultura gjaku dhe urinë.

Trajtimi i Endoftalmitisit

• Antibiotikë intravitrealë
• Për endoftalmitisin endogjen, antimicrobialë intravitrealë dhe IV
• Në raste të rënda, mund të nevojitet vitrektomi dhe kortikosteroide intraokulare.

Prognoza e vizionit shpesh është e dobët, edhe me trajtim të hershëm dhe adekuat. Pacientët që kanë një vizion të keq fillestar (duke numëruar gishta ose më keq) duhet të merren parasysh për vitrektomi dhe përdorim të kortikosteroideve intraokulare dhe ndoshta edhe sistemike. Megjithatë, kortikosteroidet janë të kundërindikuara në endoftalmitisin kërpudhor.

Oftalmia Simpatike

Oftalmia simpatike është një uveit granulomatoz i rrallë që ndodh pas traumës penetruese ose kirurgjisë në syrin tjetër. Studimet tregojnë se oftalmia simpatike ndodh tek rreth 0.2 deri 0.5% e njerëzve pas plagëve penetruese të syrit dhe tek rreth 0.1% e pacientëve pas kirurgjisë intraokulare. Mekanizmi themelor mendohet të jetë një reagim autoimun drejtuar qelizave që përmbajnë melaninë në uvea. Ky është po i njëjti mekanizëm që dyshohet edhe në sëmundjen Vogt-Koyanagi-Harada. Uveiti shfaqet brenda 2 deri në 12 javë pas traumës ose kirurgjisë në shumicën e rasteve. Raste të izoluara të oftalmisë simpatike mund të ndodhin që në 1 javë ose si vonë si 30 vjet pas traumës ose kirurgjisë fillestare.

Simptomat e uveitit granulomatoz mund të përfshijnë çdo ose të gjitha segmentet e syrit. Simptomat zakonisht përfshijnë lundrues dhe ulje të vizionit. Shpërthimet seroze dhe koroiditi janë të zakonshme. Diagnostikimi është klinik.

Trajtimi i Oftalmisë Simpatike

• Kortikosteroide orale dhe medikamente të tjera imunosepreshive
• Me dëmtime të rënda, mund të jetë e nevojshme enukleacioni profilaktik i syrit të dëmtuar

Trajtimi zakonisht kërkon kortikosteroide orale (p.sh., prednizolon, 1 mg/kg oral çdo ditë) pasuar nga përdorimi afatgjatë i një medikamenti imunosepreshiv jo-kortikosteroidal. Enukleacioni profilaktik i syrit të dëmtuar rëndë duhet të merret në konsideratë brenda 2 javëve pas humbjes së vizionit për të minimizuar rrezikun e zhvillimit të oftalmisë simpatike në syrin tjetër, por vetëm kur syri i dëmtuar nuk ka mundësi vizioni.

Sindroma Horner

Sindroma Horner (HS) është një çrregullim neurologjik i karakterizuar nga një triadë simptomatike që përfshin miozën (pupilë të abnormisht të vogël), ptosë të pjesshme (përkulje e kapakut të sipërm të syrit), dhe anhidrozë faciale (mungesë djersitje). Kjo gjendje shkaktohet nga lezionet që ndërpresin furnizimin simpatik ipsilateral të nervit në kokë, sy dhe qafë.

Shumica e rasteve të HS janë idiopatike, por ndodhin gjithashtu raste që lidhën me stroke, diseksionin e karotideve dhe tumorët, të cilat mund të identifikohen si shkaktarë të HS. Për shkak të gamës së gjerë të mundësive të mundshme për shkak, diagnoza e çrregullimit themelor shpesh paraqet një sfidë dhe kërkon një qasje sistematike. Pasi lezioni të identifikohet, trajtimi duhet të përshtatet me shkakun specifik. 

Sindroma Horner ndodh për shkak të dështimit të muskulit dilator të irisit të kontrolluar simpatisht për të kontraktuar, çka shkakton anisocori dhe një ngadalësim të dilatimit të pupilës gjatë ekzaminimit. Ptosa e pjesshme shkaktohet nga dështimi i muskulit superior tarsal, i cili kontrollohet nga sistemi simpatik për të mbajtur kapakun e sipërm të syrit të ngritur. Kjo është më e lehtë se ptosa që lidhet me çrregullimet e nervit oculomotor ose muskulit levator palpebrae. Anhidroza ose djersitja e zvogëluar në fytyrë dhe krah, në varësi të vendndodhjes së lezionit, ndodhin sepse inervimi simpatik i gjendrave të djersës në fytyrë është i dëmtuar. Ajo shihet në lezionet qendrore dhe preganglionike. Sindroma gjithashtu mund të shkaktojë flushing faciale për shkak të vasodilatacionit dhe enoftalmisë (duke u dukur si një sy më të thellë). Simptomat e tjera mund të përfshijnë atrofi të muskujve të krahut dhe dorës dhe dhimbje në qafë ose fytyrë.

Reference:

1. Rothova A, Hajjaj A, de Hoog J, et al: Uveitis causes according to immune status of patients. Acta Ophthalmol 
2. Zegans ME, Tabbara KF: Management of ocular toxoplasmosis. American Academy of Ophthalmology. ONE® Network. Current Insight, 2008.
3. Doran M: Understanding and treating viral anterior uveitis. American Academy of Ophthalmology. EyeNet®Magazine, 2009.