Agorafobia është një pasojë e zakonshme e çrregullimit të panikut, por të dyja këto çrregullime mund të zhvillohen edhe në mënyrë të pavarur. Kjo gjendje prek rreth 2% të popullsisë çdo vit dhe është më e zakonshme tek gratë. Agorafobia zakonisht zhvillohet gjatë adoleshencës dhe në moshën e re, por mund të shfaqet edhe tek të moshuarit, sidomos kur lidhet me frikën për sigurinë dhe kufizimet fizike personale.
Shenjat dhe Simptomat
Agorafobia karakterizohet nga frika dhe ankthi në situata ose vende si:
- Dalja nga shtëpia
- Qëndrimi në radhë
- Ulja në mes të një rreshti të gjatë në teatër apo klasë
- Përdorimi i transportit publik (p.sh., autobusi ose avioni)
Në disa raste, agorafobia mund të jetë rezultat i sulmeve të panikut, ku individët shmangin shkaktarët potencialë të panikut. Simptomat mund të jenë të lehta, por në raste të rënda, individi mund të izolohet plotësisht në shtëpi.
Kriteret Diagnostike (DSM-5-TR)
Për të diagnostikuar agorafobinë, pacienti duhet të ketë frikë të theksuar dhe të vazhdueshme (≥ 6 muaj) në të paktën dy nga situatat e mëposhtme:
- Përdorimi i transportit publik
- Qëndrimi në hapësira të hapura (p.sh., parkingje, tregje)
- Qëndrimi në hapësira të mbyllura (p.sh., dyqane, teatro)
- Qëndrimi në radhë ose në turmë
- Të qenit vetëm jashtë shtëpisë
Frika duhet të përfshijë mendimin se shpëtimi nga situata do të jetë i vështirë ose se nuk do të ketë ndihmë në rast paniku. Gjithashtu, duhet të plotësohen kushtet e mëposhtme:
- Situatat e njëjta gjithmonë nxisin frikë ose ankth.
- Pacienti i shmanget situatës ose kërkon shoqërues.
- Frika është disproporcionale ndaj kërcënimit real.
- Kjo gjendje shkakton shqetësim të madh ose ndikon në funksionimin social ose profesional.
- Frika nuk shpjegohet më mirë nga një çrregullim tjetër mendor.
Trajtimi
Trajtimi më efektiv për agorafobinë është terapia e ekspozimit bazuar në parimet e terapisë kognitive-behaviorale (CBT). Në disa raste, agorafobia mund të përmirësohet edhe pa trajtim formal, falë formave vetjake të terapisë së ekspozimit dhe ndryshimeve të simptomave me kalimin e kohës. Shumë pacientë përfitojnë dhe nga farmakoterapia me frenues selektivë të ripërthithjes së serotoninës (SSRI).
